Không lo lờ lãi… Làm cầu Phú Lương ngày đó lúc nào cũng vui như hội
Thuyết phục các cơ quan để được nhập đúc hẫng cân bằng là một kỳ công. Do trước đây trộn bê tông mình toàn dùng đá to loại 2:4 hoặc 4:6 nên bơm tắc hết lần này đến lần khác. Hàng trăm cây cầu lớn nhỏ như: Quán Hàu, Sông Gianh, Nhật Lệ, Nguyễn Tri Phương, và sau này là Thanh Trì, Vĩnh Tuy, Rạch Miễu, Hàm Luông, Pá Uôn… đã được nhân bản thành công.
Ông Lai cho biết, sản phẩm mới, công nghệ mới nhiều khi chẳng thể cân đong đo đếm được.
Cầu Phú Lương có chiều dài hơn 491m, được tạo bởi hai tuyến dầm thượng lưu và hạ lưu biệt lập nằm song song nhau. “Nghĩ nát nước, anh em lôi ra thử bơm nước. Thế nhưng, lý thuyết chỉ là màu xám, thực tại lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Đến việc đổ bê tông cũng toàn bằng tay hoặc guồng. Do chưa có kinh nghiệm đúc hẫng cân bằng đối xứng và vận hành bộ đúc khi đúc dầm, đến khi hợp long, anh em mới ngã ngửa là độ võng hai đầu là chênh nhau tới hơn chục cm, chẳng thể ghép hai bên lại với nhau.
Tuy nhiên, đây chỉ là manh nha của công nghệ đúc hẫng, khẩu độ rất thấp, không phù hợp với đề nghị phát triển của giang san lúc bấy giờ. Thủ tướng Võ Văn Kiệt và nhiều lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước trực tiếp đến chúc mừng thành tựu to lớn của những người xây dựng cầu Phú Lương.
Dù rằng vậy, đây vẫn chưa phải là bài học lớn nhất của việc “vừa học vừa làm” tại cầu Phú Lương. Mà ngày ấy, tiền rất có giá trị chứ không như hiện giờ, 5 tỷ đồng là vô cùng lớn, có khi làm được cả một cây cầu thường ngày chứ chẳng chơi. Dù phải tiếp đón nhiều nhưng cả chủ đầu tư và nhà thầu vẫn luôn hồ hởi, vui vẻ chứ hoàn toàn không khiên cưỡng. Tuy nhiên, khó khăn nhất là kinh phí xây dựng.
Ngày 24/12/1996, sau ba năm rưỡi thi công, cầu Phú Lương được tổ chức khánh thành và đưa vào phá hoang trong niềm hân hoan của người dân cả nước. Những đoàn kiểm tra, thăm hỏi, cổ vũ của lãnh đạo các cấp hoặc các đoàn tham quan, học tập như cơm bữa. Nhìn 2 bộ xe đúc khổng lồ, lên đến 90 tấn với hàng trăm bộ phận mà anh em thợ cầu phát hoảng.
Tuy nhiên, rốt cuộc cái mới, cái tiên tiến đã thắng thế và công nghệ đúc hẫng thăng bằng đã có dịp được vào Việt Nam mang lại hiệu quả to lớn không chỉ ở Phú Lương mà sau đó hàng trăm cây cầu khác, mở ra trang sử mới cho ngành cầu”- ông Cẩn cho biết.
Ông Hà Đình Cẩn nhớ lại, không chỉ vận dụng thành công công nghệ mới, thợ cầu Phú Lương còn khiến các chuyên gia Thụy Sĩ sửng sốt vì hết thảy các công đoạn đều được rút ngắn và vẫn đạt độ xác thực cao.
Ông Cấn Hồng Lai - Tổng giám đốc Cienco1 Đức Thắng – Tiến Mạnh. Nhiều người đến nay vẫn gọi vui là chiếc cầu “vênh” là thế. Ông Lai kể, bao nhiêu đoàn rà soát, kiểm định, không ít nhà khoa học hàng đầu được tăng viện cho cầu Phú Lương.
Cầu Phú Lương nối hai bờ sông thăng bình 4 triệu USD mở ra nhịp lịch sử Ông Cấn Hồng Lai, khi đó còn là đội trưởng thi công cầu Phú Lương của Công ty Cầu 12 (nay là giám đốc điều hành Cienco 1) say sưa kể những câu chuyện hấp thu công nghệ đúc hẫng thăng bằng hoàn toàn mới mẻ với thợ cầu Việt Nam.
"Vào thời khắc ấy, khi ngoại tệ còn khan hiếm, việc bỏ ra 4 triệu USD để nhập công nghệ và thi công một cây cầu không hề là chuyện giản đơn. Giờ nếu tháng nào cũng cả chục đoàn tham quan, học tập, chỉ riêng việc lo chi phí đón tiếp, ăn ở đã chẳng còn lỗ lãi.
Anh em trên công trường cũng chỉ lo giao hội thi công, hết ngày làm là thể dục thể thao, đàn hát, hoàn toàn không có sức ép gì về tiền bạc”- ông Lai kể.
Cũng vì không có đơn giá nên làm xong không được thanh toán đủ cũng phải chấp thuận. Xót xa quá, rồi anh em cũng tìm ra quy luật là phải dùng loại đá nhỏ lại cỡ 1:2 để trộn mới ổn. Hiện khi đã quá thuần thục với công nghệ đúc hẫng nên sai số gần như không có, cùng lắm chênh nhau vài mm. Nào ai đã quen với máy trộn, trạm nghiền, bộ đúc hay bơm sức ép cao bao giờ đâu.
“Học phí” cho những lần “xôi hỏng bỏng không” ấy là không biết bao nhiêu mẻ bê tông đổ xuống sông xuống biển. “Không ít ý kiến phản đối, lãnh đạo Bộ GTVT và các cơ quan chức năng cũng phải nâng lên đặt xuống nhiều lần.
Và thực tại, cho đến tận bây chừ sau gần 20 năm vỡ hoang, chất lượng cầu Phú Lương vẫn rất ổn. Loay hoay mãi cũng không dùng được bơm áp lực cao. Cũng do lần trước nhất vận dụng công nghệ mới nên các cơ chế, chính sách, đơn giá, định mức gần như chẳng có gì. Do đây là công nghệ mới hoàn toàn chỉ có ở các nước phát triển nên khi ấy không phải ai cũng nhận thức hết giá trị và tầm quan trọng của nó”.
Mặt cắt ngang 23m và khẩu độ thông thuyền tới 60m, hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu vận chuyển đang tăng nhanh trên tuyến mạch máu QL5. Thành công tại Phú Lương mở ra cơ hội lịch sử để phát triển ngành cầu Việt Nam. Công nghệ này có thể thi công vượt những con sông có độ sâu hàng trăm mét, với khẩu độ rất lớn, tốc độ thi công nhanh, giá thành tùng tiệm.
Đến giờ cầu Phú Lương vẫn chưa được tính sổ hết, khi quyết toán nhà thầu bị giữ lại gần 5 tỷ đồng. “Ngày đó, các nhà thầu giao thông không lo doanh thu, lợi nhuận như hiện.
Mọi chuyện ổn thỏa, chất lượng cầu theo đánh giá chẳng ảnh hưởng gì. Bơm lên vùn vụt ở độ cao hàng chục mét. Nước tóe tung khắp nơi và chẳng tuân theo sự kiểm soát. Từ sau Phú Lương, đúc hẫng thăng bằng đã trở nên công nghệ chủ lực, vừa nhanh, vừa rẻ trong xây dựng cầu. Khổ cầu được thiết kế cho 4 làn xe cơ giới và 2 làn xe thô sơ. Thử nước không được, thợ cầu lại mang bơm sức ép cao ra… bơm bóng.
Từ cơ quan quản lý đến chủ đầu tư, nhà thầu toàn vừa làm vừa mầy mò. Việc chuyển giao, nhập máy móc và xây dựng cầu cần đến khoảng 4 triệu USD. Hợp long vẫn… “vênh” hơn chục centimet Ông Lai kể lại, trước khi làm cầu Phú Lương, công nghệ làm cầu tại Việt Nam rất thô sơ.
Ngày đó, chênh đến hơn chục cm là một câu chuyện lớn. Bóng nổ cháy mặt”- ông Lai bật cười khi nhớ lại “cái thưở ban đầu” với công nghệ mới. Vì là công nghệ mới nên được cả nước quan tâm.
Đó là những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, khi Cienco 1 được Bộ GTVT trực tiếp giao hấp thụ công nghệ và 2 bộ xe đúc của hãng VSL Thụy Sỹ để về làm cầu Phú Lương.
Rút cuộc giải pháp được đưa ra là phải dùng hệ kẹp và thanh ba để siết lại. Ông Hà Đình Cẩn - Nguyên Giám đốc Công ty Cầu 12 "Việc thành, bại của quá trình chuyển giao, tiếp nhận và thi công công nghệ đúc hẫng tại Phú Lương có ý nghĩa quyết định đến tương lai của ngành cầu đường Việt Nam”. Tuy nhiên, những năm đầu đổi mới, các doanh nghiệp giao thông chưa phải bận tâm quá nhiều đến việc làm và lợi nhuận.
Nói thêm về lý do nhập khẩu công nghệ đúc hẫng thăng bằng, ông Hà Đình Cẩn khi ấy là Giám đốc Công ty Cầu 12 san sẻ, chúng tôi nhận thấy công nghệ này có rất nhiều lợi thế vì nước ta sông, suối, kênh, rạch dằng dịt.
